Danborraren hotsa

Azken adibidea, urte hasierako danborradak. Donostian, 160 antolatu omen dira aurten, guztiak 24 orduren epean eta hori pertsona helduek ofizialki osatutakoak. Milaka lagun danborrak eta upeltxoak jotzen, gehienak entseguak egin ondoren eta guztiak zuzendari baten agintepean, ez bakoitzak nahi duen eran.

Erritmo batekin edo besterekin zerbait kolpatzea izango da, seguruenik, gizakiak musikari gehitutako lehen tresna. Ahotsa izango zen aurrena eta ondoren perkusioa, lehenik egurren bat edo zuzenean harriak kolpatuz, gero azalaren azpian hutsunea zuten gailuak erabiliz, naturalak hasieran, ondoren fabrikatutakoak. Perkusioaren atzetik etorri ziren haizezko gailuak eta beranduago sokazkoak eta gainerakoak.

Eta danborra, zerbait izatekotan, erritmoa da. Baina erritmoa, batez ere dantzarekin lotzen denean, ez da gaurko euskaldunon espezialitatea. Besoak, eskuak, oinak, zangoak modu erritmikoan erabiltzen badakigu aspalditik. Beste kontu bat dira aldakak. Oso zabaldua dago euskaldunok aldakak soldatuak ditugula dioen txantxa.

Seguruenik, musika tresnarik errazena da danborra, baina horrek ez dio garrantzia kentzen. Danborrak, gure folkloreak erabiltzen dituen moduan, musikaren bihotzaren taupadak dira. Hori ikasi nuen neronek urtetan danborra jotzen jardun nuenean. Zailagoa izan daiteke haizezko tresna jotzea, baina danborra musikaren bihotzaren taupada da, agian musikaren arima eta, zalantzarik gabe, euskaldunok maizenik erabiltzen dugun musika tresna.

Gainera, auskalo nondik eta noiztik datorkigun zaletasun hori gora doa modu nabarmenean, eta ez gizonen artean soilik. Gero eta gehiago dira han eta hemen danborra jo nahi duten emakumeak, lehen debekatua zuten eginkizun horretara heldu nahi duten emakumeak. Leku batzuetan ia modu naturalean batu dira emakumeak tokian tokiko folklorera, bestetan eztabaida laburren bat eragin ondoren. Bidasoa aldean, berriz, oraindik lortu ez den zerbait da. Ez dakigu noiz, baina lortu, lortuko da.