Gipuzkoartasunaren funtsa
Izaera Nortasuna eraikitzeko oinarrizkoa, industriak gure garapen ekonomikoaz gain pasaia, ogibideak, kultura eta gizarte kohesioa ere moldatu ditu
-
1
OndareaGipuzkoaren eta gipuzkoarron nortasunaren oinarria
Atotxako giro berezia bertatik bertara ezagutzeko eta Belle Epoque garaiko Donostian barrena pasieran ibiltzeko aukera eskaini ostean, Gipuzkoaren eta gipuzkoarren nortasunaren bilakaeran ezinbesteko izan den ... piezari erreparatu dio 'Ipuskoa bizi'-ren hirugarren atalak. Lurraldearen ekonomia eta historia ez ezik, haren kultura, paisaia, demografia..., bizimodua, oro har, guztiz markatu ditu industriak, bere nortasunaren ezinbesteko ezaugarri bihurtu arte. Burdinari loturiko lurraldea, XIX. mendean modernizazio prozesu bati ekin behar izan zion ezinbestean, eta iraganari uko egin gabe bide berriak jorratzen asmatu zuen XX.ean. 1940an Gipuzkoan lanean ari zen biztanleriaren %41 industrian ari bazen, 1950ean %47koa zen ehuneko hori, 1954an %54 eta 1963an %61.
-
2
EspezializazioaEskualde bakoitzak bere bidea jorratu du, emaitza ezberdinekin
Hirugarren atal honek, halaber, Gipuzkoa osatzen duten eskualde ezberdinen berezitasunak ere plazaratzen ditu, hainbat ezaugarri komunean izanagatik bakoitzak bere bidea jarraitu baitu, alor ezberdinak landuz -armagintza, papergintza, ehungintza, ontzigintza...- eta horrek, noski, eragina izan du bertako hiri eta herrien nahiz gizartearen beraren moldaketan -emakumearen papera oso ezberdina izan da, esaterako-. Izan ere, bideoan ikus daitezkeen enpresetako batzuk oraindik ere euren eskualdeetan aberastasun iturri garrantzitsua diren bitartean beste batzuk ia guztiz desagertu dira edota euren pisua nabarmen murriztu da, haiekin batera bizitzeko modu bat ere aurretik eramanez eta eskualde horietako herritarrak bide berriak jorratzera bultzatuz.
-
3
Goitizenak'Armero', 'vagonero', 'galletero', 'mahonero' edo 'cerrajero'
Gipuzkoaren ondare industrialari eskainitako errepasoak oraindik ere herri askok -eta bereziki bertako kirol taldeek- daramaten gaztelaniazko goitizenaren nondik norakoa deskubritzeko ere balioko dio zenbaiti. Hala nola, zergatik esaten zaien 'armero' edo 'armagin' eibartarrei, 'vagonero' Beasaingoei, 'cerrajero' eta 'mahonero' arrasatear eta bergararrei; 'galletero' Errenteriakoei edota 'villa papelera' Tolosari.
-
4
MuseoakIzaera industrialaren arrastoak balioan jartzen dituzten baliabideak
Gipuzkoaren ondare industriala balioan jartzeko lan andana egin da azken hamarkadatan, bere izaeraz, orainaz eta iraganaz, harro dagoen herriaren isla, eta horren emaitza dira egun ditugun hainbat museo eta interpretazio zentro. Hortxe Legazpiko Euskal Burdin Museoa, Zeraingo meategien multzo monumentala, Elgoibarko Makina-erremintaren museoa edo Eibarren armagintzari eskaini diotena, batzuk aipatzearren. Azken honek, armaz harago, hiriaren bilakaera industriala agerian uzten duten hainbat pieza ditu ikusgai, baina are gehiago omen dira almazenean gordeta daudenak, eta hori dela-eta etorkizunera begira lekuz aldatzeko eta hazteko proiektua ere badu Udalak, hura erreferentziako museo eta ezinbesteko bisita bihurtzeko.
-
5
OrmaiztegiErakundeen arreta aldarrikatzen duen zubibide ikusgarria
Badira, baina, bestelako egoera batean dauden aztarna edo ikur esanguratsuak ere. Alexander Lavalley ingeniariak diseinatu eta 1864an Ormaiztegin inauguratu zuten zubibidea, balio historiko eta kultural handiko eraikuntza, segurtasun aldetik egoera txarrean dagoela salatu zuen duela zenbait hilabete Jon Enrique Galarza alkateak, eta Udalean oso bakarrik sentitu izan direla, zubiari balioa emateko prozesuan erakundeek «beste alde batera» begiratu izan dutelako. 'Ipuskoa Bizi'-ren atal honek balio beza aldarrikapen horiek gogora ekartzeko ere.
¿Tienes una suscripción? Inicia sesión
