Gau Beltzaren ohitura berreskuratu eta herriratu nahi da Azpeitian

Urriaren 31n ospatzen da Gau Beltza, Euskal Herriko ohitura zahar eta berezia. Garai batean Arimen Gaua izenez ezagutzen zen, eta helburua hildakoen arimak gogoratzea eta omentzea zen. Gau magiko hori bizidunen eta hildakoen munduak elkartzen ziren une berezitzat jotzen zen.

Antzina, etxeetan argiak pizten ziren arimak bidea aurki zezan eta beldurra uxatzeko. Herriko haur eta gazteek eske-kantak abesten zituzten, eta trukean janaria edo gozokiak jasotzen zituzten. Ohitura hori gaur egungo Halloweenaren antzekoa da, baina euskal sustraietatik dator eta sineste kristau eta paganoen nahasketa bat da.

Azken urteetan, Gau Beltza berreskuratzeko mugimendua indartu da Euskal Herriko hainbat herritan. Kalabazak hustu eta argiz betetzen dira, mozorroak janzten dira eta herriko kaleetan desfileak egiten dira. Batzuek sorgin edo izpiritu itxura hartzen dute, eta beste batzuek euskal mitologiako izakiak gogorarazten dituzte, hala nola Basajaun edo Mari.

Ohiturak bizirik mantentzeko helburuarekin, dozena bat laguneko guraso talde bat aritu da lanean azken hilabeteetan -herriko eragile hainbatekin elkarlanean- gau magiko hau «modu herrikoian eta parte-hartzailean»ospatzeko.

«Gure arbasoentzat mugarri zen urriaren 31, neguaren etorrera sinbolizatzen baitzuen, eta baserritarrek uzta ematen zuen lurrari atseden hartzen uzten baitzioten hainbat errituren bidez. Ondoren, udaberrian, berriro esnatzen zuten amalurra, aski ezagunak ditugun Santa Ageda jaietako makilkadekin edo inauterien etorrerarekin.

Bultzatzaileek esan dutenez, hildako senideak eta hurbilekoak oroitzeko gaua ere izan da Gau Beltza Euskal Herrian. «Heriotzaren eta bizitzaren arteko muga hori pixka bat lausotzeko saiakeran, asko dira gurean herriz herri jaso diren kontakizunak: kalabazak edo arbiak hustu, aurpegi itxura eman, kandela txiki bat sartu eta bide bazterretan argiztatuta jartzen zirenekoak; bizilagunak beldurtu eta hildakoen arimei bidea erakusteko jarriak. Erritual ugari mantendu dituen herria da gurea. Halere, beste asko urteetan zehar galtzen joan dira, egiten zirenaren ezagutza ere ia galtzeraino. Usadio horiek gaur egunera ekarri nahian, euskal tradizioan, historian eta hizkuntzan oinarritutako Gau Beltza proposatzen dugu», esan dute.

Egitarau oparoa prestatzeaz gainera, herritarrak animatu nahi dituzte urriaren 31ko gauean mozorrotuta joatera.

Horretarako, mozorrotzeko jarraibide batzuk eman dituzte. «Asko eta askotarikoak izan daitezke Gau Beltzeko arimen mozorroak. Halere badituzte ezaugarri berezi batzuk: Lepora lotutako oihal zuria, alkondara koadroduna, baserritar jantziaren azpiko edo gaineko gona, maonezko galtzak, lastozko edo baserritar txapela, abarkak eta artilezko galtzerdiak».