Durangotik oso gertu dago Iurreta

Durangotik oso-oso gertu jaio zen Joseba Sarrionandia: Iurretan, duela 60 urte. Orain dela astebete, 'Bizitzea ez al da oso arriskutsua?' (Pamiela arg.) saiakera liburua plazaratu du, egunerokoaren tankera daukana, eta testu bakoitzak, azpian, jaiotze data dakar: aspaldikoena urtarrilaren 1ekoa da, berriena maiatzaren 31koa.

Urtarrilaren 9ari dagokion testua argazki eta guzti dator. Iurretako Ebro baserria ageri da, eta argazkiaren egilea Ricardo Doliwa da, Berlinen 1901ean jaio eta 1930eko hamarkadan Durangaldera aldatu zen industri gizona. Oso zen argazkizalea eta askotan egin zien argazkia inguruko herritarrei. Baserri hori Iurretan zegoen, baina Durangoko mugan, eta Sarrionandiak hau dio artikuluan: «Aduana bat bezalakoa zen Ebro, politikoki dena bat eta bera ziren Iurreta eta Durango artean». Eta bukaera aldera eransten du baserri horretantxe jaio zela bere lagun handi bat, Jose Enrike Urrutia 'Capeau' idazlea

Sarrionandiak 1985ean egin zuen ihes Martuteneko kartzelatik. Orain 'Bizitzea ez al da oso arriskutsua?' saiakera liburu honetan kontatu duenez, Kubara alde egin aurretik, Pragan bizi izan zen ezkutatuta. 2016an agertu zuen publikoki Habanan bizi zela eta harrezkero lana lortu du bertako unibertsitatean, euskara eta euskal kultura irakasten dituelarik, Etxepare Institutuarekin elkarlanean.

Hain zuzen ere, saiakera liburu hau izaten ari da Azokako salduenetako bat. Baina hori ez da Sarrik Durangora 'eraman' duen berritasun bakarra. Elkar etxeak disko-liburua palzaratu du: 'Joseba Sarrionandia. Gure oroitzapenak. Poema musikatuak'. Batetik, iurretarrari, 1983an hasi eta gaur arte, 35 urteotan grabatu dizkioten 150 kanta inguruko sortatik abesti eta musikari enblematikoenak aukeratu dira argitalpen honetarako. Bertan dira Mikel Laboa, Ruper Ordorika, Iker Goenaga, Ken Zazpi, Imanol, Oskorri, Gontzal Mendibil, Eñaut Elorrieta, Izaki gardenak, Fermin Muguruza, Alaitz eta Maider, Gose, Berri Txarrak eta Andrea Ulloa eta Igor Arzuaga.

Gainera, proiektu honetarako berariaz sortu eta grabaturiko kantak daude, lagun hauenak, besteak beste: Anari, Audience, Zea Mays, Mikel Urdangarin, Mursego, Jexuxmai Lopetegi eta Joseba Irazoki.

Argitalpenak badu beste osagai bat balio berrezia ematen diona: Sarrionandiak berak, berariaz, olerki bakoitzari erantsitako glosa. Testu poetikoon sorrera eta testuingurua azaltzen du bertan.

Kantarik zaharrenak Ruper Ordorikarenak dira, 1983ko 'Ni ez naiz Noruegako errege' diskoko 'Galtzetan gordetzeko koblak' eta 'Alberto Caeiroren bisita'.

Gainera, salgai dago Sarrionandiak koordinatzen duen 'Kokuioak', euskal-kubatar ikerketei eskainitako aldizkaria. Lehen alea paperean ateta da, baina hemendik aurrera, seguru asko, aldizkari elektronikoa izango da.

Goitibeherei buruzko lehenbiziko argitalpen monografikoa aurkeztu zuten atzo Azokan: 'Geldi 2011-2017. Goitibehera jaitsierak'. Bi artista grafikok koordinatu dute: Usue Arrieta eta Vicente Vázquezek. «Guri, batez ere, 'tramankulua' interesatzen zaigu. Argitalpenean, 89 goitibeherari buruzko fitxak eskaintzen ditugu, eta Euskal Herriko 59 jaitsieraren gaineko informazioa», esan zuen Arrietak.

«Ahozko kulturan oinarritutako tramankulua da. Soberakinekin egindakoa da; askotan, lapurtutako piezekin. Lehenbiziko aipuak XX. mende hasierakoak dira, aipatu zen Zamalbideko lasterketa bat, Bilbokoa, eskandalagarri gertatu zena», esan zuen Arrietak.

Argitalpenak Nader Koochakiren gogoeta batzuk eskaintzen ditu baita ere, asfaltoari buruzkoak. «Asfaltoaren gainean zeharkatzen dugu lurraldea. Eta Estatuak asfaltoarekin idazten du», esan zuen atzokoan.

Hain zuzen ere, hiru lagunok sortu berri duten -ZKO argitaletxearen bidez atera da emaitza. «Argitaletxe motela izango da. Bi urtean behin-edo aterako ditugu gauzak, ez gureak bakarrik, baita besteen lanak ere, adierazi zuen Koochakik.

Lagunok ageri diren goiko argazki horretan, hanken ondoan ikusten den goitibehera hori, adibidez, Gamiz Fikakoa da. Erik Ugartek ibili zuen 1998-2003 epean, eta beronen aitak egin zuen, Jesus Ugartek.

• Temas
• Durangoko Azoka
• País Vasco
• Durango