Ataun

Errota egunak Larruntza eta Errotatxoko ondarea azaleratuko ditu

Igande honetan, Ataunek bat egingo du Gipuzkoako IV. Erroten Egunarekin, herriko ondare historikoa, teknologikoa eta kulturala balioan jarri eta belaunaldi berriei ezagutzera emateko helburuarekin. Egun horretan, Barandiaran Museoa kokatua dagoen Larruntza errota, eta ondoko Errotatxo, bisita gidatuen bidez irekiko dira herritarrentzat eta bisitarientzat. Jarduera hauek, doakoak izan arren, aurrez izena ematea eskatzen dute.

Erroten Eguna ez da egun folkloriko hutsa: iraganarekin konektatzeko ariketa sakona da, izan ere, errota hauek mendeetan zehar euskal komunitateen eguneroko bizitzan funtsezkoak izan dira. Gipuzkoako klima euritsuari eta lurraldearen orografiari esker, errotak eraiki eta mantendu ahal izan dira, energia hidraulikoaren bidez, komunitateari zerbitzu ematen zioten industria-gune modura. Zerealak ehotzea, arto amerikarraren etorrerarekin hedatu egin zen, eta horrek erroten kopurua nabarmen handitu zuen. Ataunen bakarrik, garai batean, bederatzi errota desberdin aritu ziren lanean.

Horien artean nabarmentzen da Larruntza errota, San Gregorio auzoan kokatua eta egun Barandiaran Museoaren egoitza dena. XV. mendetik dokumentatua, 2003an Eusko Jaurlaritzak monumentu-multzo izendatu zuen, bere balio historikoa eta arkitektonikoa aitortuz. Kanpotik itxura tradizionala mantentzen duen arren, barnealdea teknologia berriekin hornitua dago, museoko bisitariei errota baten funtzionamendua eta historia erakusteko. Haren inguruan, Joxe Migel Barandiaran bezalako herriko jakintsuen lanari esker, gizartearen, lanaren eta ingurumenaren arteko harremanak hobeto ulertzen dira.

Larruntza errotatik datorren urari esker eraiki zen Errotatxo, 1667. urtean. Hasieran bi harriko errota zen, baina XIX. mendearen amaieran Martin Garaialdek kakaoa ehotzeko moldatu zuen, eta horrela sortu ziren 'GaraialdeTxokolateak' ospetsuak. Berrikuntza horrek erakusten du Ataungo errotak ez zirela soilik elikadura oinarrizkoak ehotzeko erabili, baizik eta tokiko ekintzailetza eta artisautza industrialaren adierazgarri ere izan zirela. Garaialdek berak, 1900. urtean, zerrategi hidrauliko bat gehitu zion Errotatxori, zerra bertikal batez, lixagailuz eta tornu batez hornitua, auzoko egur-beharrei erantzuteko helburuarekin.

Igande honetan egingo diren bisita gidatuak aukera ezin hobea dira errota hauen historia gertutik ezagutzeko. Goizean zehar eskainiko diren lau saio izango dira: 10:00etan eta 12:00etan euskaraz, eta 11:00etan eta 13:00etan gaztelaniaz (aurrez izena eman behar da). Bisitak doakoak izango dira, baina plaza mugatuak direnez, aurrez izena ematea beharrezkoa izango da. Parte-hartzaileek errota bakoitzaren historiaz gain, haien funtzionamendua, mekanismoa eta komunitatean izan zuten garrantzia ezagutuko dute, eta horrekin batera, ingurunearen zaintza eta ondarearen transmisioaren garrantzia.

Izena emateko edo informazio gehiago jasotzeko, interesdunek Gipuzkoako Parketxe Sarearen hainbat bide dituzte eskura: barandiaran@gipuzkoanatura.eus helbide elektronikora idatzi dezakete, edo telefonoz deitu 943 18 03 35 edo 688 89 50 69 zenbakietara.

Gainera, jarduerari eta beste ekimen batzuei buruzko xehetasun guztiak aurki daitezke webgune ofizialean: www.gipuzkoanatura.eus.