Gloria Totoricagüenak jaso du 2025eko Manuel Lekuona saria

Gloria Totoricagüena Egurrola (Boise, Idaho, AEB, 1961) euskal diasporaren ikerlariak eta euskal errealitatearen mundu mailako zabalkundearen bultzatzaileak jaso du 2025eko Eusko Ikaskuntzaren Manuel Lekuona saria, erakundeak ohar bitartez jakinarazi duenez. Ebazpenean epaimahaiak nabarmendu duenez «euskal diasporaren ikerketaren alor anitzetan -kulturala, diplomatikoa, komertziala, historikoa, politikoa eta instituzionala- aitzindaria» izan da Totoricagüena, baita haren lana funtsezkoa izan dela euskal kultura nazioarte mailan ezagutzeko eta, ondorioz, Euskal Herria mundu mailan kokatzeko. Saria, Remigio Mendibururen brontzezko eskultura, ekitaldi publikoan jasoko du, ziurrenik 2026ko udaberrian

Gernikatik 1937ko apirilaren 26ko bonbardaketaren ondoren Ameriketara joandako familia baten alaba, Totoricagüenak Zientzia Politikoak ikasi zituen Boiseko Unibertsitatean, eta Hezkuntzako masterra ere egin zuen han, Montevideoko Unibertsitatean (Uruguai) Latinoamerikako Politikaren arloan lortutako beste master bati gehituz. Gaur egun Boise eta Bilbo artean bizi da, eta bi kontsultore enpresen buru da: bata ikerketa kultural eta sozial anitzetan espezializatua, eta bestea, Euskal Herriaren eta munduaren arteko harreman kultural, komertzial eta diplomatikoetan. Horretaz gain Nevadako Unibertsitateko (Reno) Euskal Ikasketak Zentroko zuzendaria izan zen, bertan, eskolak eta hitzaldiak emanez, baita Stanford eta Boiseko unibertsitateetan ere.

Amerikako, Europako eta Ozeaniako sei herrialdetako euskal diasporen identitatearen mantentzeaz egindako ikerketa konparatiboa egin du eta bide horretan historia, soziologia, antropologia eta politikari buruzko ahozko eta dokumentuzko informazioen «emari paregabea» bildu du. Ahalegin horren emaitza da euskal diasporari buruzko datu-base zientifikorik osatuena, kalitatezko eta kantitatezko ikuspegitik.

Bere lanek, izan argitalpenak izan erakusketak eta kultura- edo enpresa-proiektuak, euskal komunitate globalaren aniztasuna eta kohesioa agerian utzi dituzte, eta, aldi berean, herrialde desberdinetako migratzaileen identitateak errespetatzearen eta ulertzearen balio unibertsala nabarmentzen dute. Gainera, giza garapenarekin eta bakearen kultura bezalako balioekin duen lotura nabarmena da.

Bibliografia zabala idatzi du. Izan ere, euskal eta estatubatuar gaiei buruzko bere argitalpenek 800 orrialde inguru hartzen dute eta Estatu Batuetan bizi diren pertsona, familia eta komunitateen bizitzei eta bizipenei buruzko ehunka argazki bildu ditu.

Totoricagüenaren ibilbide oparoak bere jarduera akademikoa ez ezik, Euskal Herriaren eta Ameriketako erakunde eta enpresen arteko zubi-lana ere aitortzen du. Horren adibide da Juan Jose Ibarretxe lehendakariaren agintaldian 'Pentsamendua. Basque Global Initiatives Think Tank'-aren diseinuan eta zuzendaritzan izan zuen parte-hartzea.

Eusko Ikaskuntzaren Manuel Lekuona Saria 1983an sortu zen euskal kulturaren alde lan nabarmena egin duten pertsonaiei aitortza egiteko. 2025eko edizioan epaimahaia honako erakundeek osatu dute: Barandiaran Fundazioa, Euskal Kultur Erakundea, Eresbil, Etxepare Euskal Institutua, Euskarabidea, Euskalerriko adiskideen Elkartea, UN Etxea eta Eusko Ikaskuntza bera.

Temas

• Eusko Ikaskuntza